Redactioneel: Ik ben Cees

VLAARDINGEN – Wat is de rol van beeldend kunstenaars in onze wereld? Behagen, prikkelen, de heersende moraal weergeven? Nederlands beroemdste schilder Rembrandt van Rijn werkte dikwijls voor opdrachtgevers die zich zo mooi en voornaam mogelijk afgebeeld wilden zien op een schilderij van de meester. Het werk van Vincent van Gogh daarentegen sprak in zijn tijd niemand aan: het sloot toen niet aan bij de destijds gangbare ideeën over schoonheid en kunst. Pas lang na zijn dood werden zijn vernieuwende blik en genialiteit (of gekte) herkend en erkend. Beeldend kunstenaars blijken dus dikwijls ver voor de troepen uit te lopen.

De Vlaardings  beeldend kunstenaar Cees Eykelenboom had al enige weken een bijzonder schilderij van eigen hand tijdens de Geuzenmaand in zijn atelier staan. De afbeelding, een onthoofde IS-gijzelaar, was goed zichtbaar voor wie langs de ramen van zijn atelier liep. Pas nadat Harald Doornbos, buitenlandverslaggever en dikwijls werkzaam in oorlogsgebieden, er een Twitterbericht aan gewijd had kwamen er reacties los. Wisselende reacties, maar er waren genoeg mensen die er zich negatief over uitlieten. Harald Doornbos zelf noemde het 'gestoord'. Had Cees Eykelenboom de grens overschreden van wat ethisch en moreel verantwoord of toegestaan is? Of moeten wij nu met z’n allen gaan staan voor zijn vrijheid om zich als beeldend kunstenaar vrij uit te drukken, optrekken naar de Markt in een demonstratie en borden meedragen met daarop de woorden 'Ik ben Cees'?

De afbeelding van de onthoofde gijzelaar is geen satire, maar een confrontatie en geschilderd vanuit de opdracht die aan meerdere beeldend kunstenaars is gegeven in het kader van de Geuzenmaand: maak werk dat uitdrukking geeft aan het thema journalistieke vrijheid. Oorlogscorrespondent Harald Doornbos doet dagelijks vrijwel niets anders; via de media waar hij deel vanuit maakt worden we dagelijks geconfronteerd met de gruwelen van oorlog, terrorisme, hongersnood en meer. Dat noemen we dan nieuws en desgewenst zappen we weg, van radio of tv. Cees Eykelenboom heeft de beelden die als schreeuwerige flarden voorbijkomen verstild in één schilderij dat confronteert maar ook tot nadenken stemt. Hij heeft daarbij geen satire gebruikt, niemand direct aangeklaagd en geen geluidsfragmenten toegevoegd van IS-beulen die het naderend einde van een gijzelaar aankondigen. Niets van dat al, Cees heeft slechts afgebeeld en ons geconfronteerd en laat ons daarmee nadenken, als we dat toestaan. Harald Doornbos heeft dat nog niet gedaan.