Geuzenpenning 2017 naar Kameroense advocaten

VLAARDINGEN - De Geuzenpenning voor 2017 wordt toegekend aan Alice Nkom en Michel Togué, twee advocaten uit Kameroen. Heel weinig advocaten zijn in Kameroen bereid om homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders te verdedigen; twee van hen zijn Alice Nkom en Michel Togué. Ondanks ernstige bedreigingen gaan ze hiermee onverminderd door. Het gaat immers om één van de universele rechten van de mens: het verbod op discriminatie op grond van seksuele voorkeur.

Dat heeft de stichting Geuzenpenning vandaag, vrijdag 13 januari bekendgemaakt. De uitreikingsceremonie is op maandag 13 maart 2017 in de Grote Kerk van Vlaardingen. De Geuzenpenning wordt toegekend als eerbetoon aan mensen en organisaties die zich inzetten voor de mensenrechten en die zich verzetten tegen dictatuur, discriminatie en racisme.

In Kameroen wordt actief naar homo’s en lesbiennes gezocht op grond van artikel 347 bis van het Wetboek van Strafrecht. Dit artikel verbiedt seks tussen mensen van een gelijk geslacht. Overtreders lopen het risico op een celstraf van maximaal vijf jaar en een zware boete. Volgens een rapport van Amnesty International uit 2013 (‘Making love a crime’) worden arrestanten geslagen, onderworpen aan vernederende onderzoeken en zonder aanklacht opgesloten in isoleercellen. Alice Nkom en Michel Togué zijn dit in hun dagelijkse praktijk regelmatig tegengekomen.

Het drinken van een glas Baileys kan daarbij al reden tot arrestatie zijn. Want, zo luidt de redenatie, Baileys is een vrouwendrankje en een man die dit drinkt moet wel homoseksueel zijn. Ook mannen die volgens de overheid een ‘typisch vrouwenberoep’ uitoefenen als kapper, lopen risico om te worden opgepakt.

Alice Nkom is sinds 1969 advocaat in Douala, ze was de eerste advocaat met een donkere huidskleur in Kameroen. Ze richtte in 2003 ADEFHO op  (L'Association pour la défense des droits des Homosexuels), een organisatie die opkomt voor de rechten van homo’s en lesbiennes in Kameroen. Het schrappen van het gewraakte artikel 347 bis is daarbij een van haar hoofddoelen.

Alice Nkom ondervindt in haar werk veel tegenwerking van de overheid. Zo werd er gedreigd haar te arresteren nadat ze subsidie van de EU had gekregen. Verder is ze zonder aanklacht door de politie vastgehouden tijdens bezoeken aan haar cliënten. Daarnaast zijn er pogingen ondernomen om haar van het tableau te laten schrappen, om zo haar werk als advocaat onmogelijk te maken.

In 2013 verdedigde ze Jean-Claude Roger Mbede. Hij zat ondanks protesten van Human Rights Watch en Amnesty International drie jaar in de gevangenis onder slechte omstandigheden omdat hij een sms naar een man had gestuurd. Vanwege gezondheidsredenen kwam hij vrij, later overleed hij. Naar aanleiding van deze zaak ontving Alice Nkom veel beledigingen en bedreigingen.

Michel Togué werkt vanuit de hoofdstad Yaoundé. Hij begon in 2003 met het bijstaan van homo’s nadat hij een man ontmoette die tevergeefs bij zes collega’s van Togué om hulp had gevraagd. In de jaren daarna is Togué veelvuldig bedreigd; anoniem maar ook openlijk. Verzoeken tot bescherming naar aanleiding van deze bedreigingen zijn door de politie en overheid afgewezen. Ook is er geen onderzoek naar gedaan. Zijn gezin heeft het land door alle bedreigingen moeten verlaten, hijzelf blijft in Kameroen omdat Togué anders het gevoel krijgt dat hij de strijd voor een beter Kameroen heeft opgegeven.

In 2013 is zijn kantoor doorzocht waarbij zijn paspoort, laptop en vertrouwelijke informatie zijn verdwenen. De inbraak is nooit opgehelderd. In 2015 leidde hij samen met andere mensenrechtenactivisten een mars voor Eric Lembembe, een man die zich ook inzette voor de rechten van homo’s en lesbiennes en thuis in 2013 werd gemarteld en vermoord.

Het harde en gevaarlijke werk van Alice Nkom en Michel Togué is zeker niet zonder resultaat geweest. Het aantal veroordelingen in Kameroen op grond van artikel 347 bis is de laatste jaren fors gedaald, er lijkt een kentering te hebben plaatsgevonden. Maar het artikel staat nog altijd zwart op wit in het Wetboek van Strafrecht.

 

Geuzenpenning

Sinds 1987 is de Geuzenpenning aan verschillende organisaties en personen toegekend. De Geuzenpenning is een initiatief van de Stichting Geuzenpenning. Deze organisatie is opgericht door voormalige Nederlandse verzetsstrijders die actief waren in de Tweede Wereldoorlog. De Geuzenpenning is bedoeld om hedendaagse vrijheidsstrijders en mensenrechtenactivisten eer te bewijzen en te steunen. Voorzitter is Frans Weisglas, onder meer oud-voorzitter van de Tweede Kamer.

De Geuzenpenning is eerder toegekend aan personen zoals de Colombiaanse politica Ingrid Betancourt (2004), de Tunesische mensenrechtenadvocaat Radhia Nasraoui (2013), de Zweedse mensenrechtenactivist Thomas Hammarberg en aan organisaties zoals International Campaign for Tibet (2005), Human Rights Watch (2007) en Free Press Unlimited (2015). Vorig jaar ging de Geuzenpenning naar reddingsorganisatie MOAS. Meer informatie over de Geuzenpenning is te vinden op www.geuzenpenning.nl .